“De crux van het vertellen zit in het woordje ‘alsof’, alsof je er zelf bij bent geweest, dat is het hek tussen de waanzin en het grijze spectrum dat normaliteit wordt genoemd. Wie meent dat er geen verschil bestaat tussen de ooggetuigen en zij die daarna komen, wie het woordje ‘alsof’ ondraaglijk vindt, sloopt het hek dat ons beschermt tegen de waanzin.”

Voor De Groene Amsterdammer schreef Arnon Grunberg een essay over de crux van vertellen, de afbrokkeling van Auschwitz als het morele ijkpunt van de westerse beschaving en misschien wel het laatste grote rendez-vous van de naoorlogse periode.